7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §39. Тәуекел хан (1582-1598)

Сабақтың мақсаты:

• Тәуекел хан кезіндегі қазақ хандығының нығаюы туралы оқушыларға жан-жақты түсінік беру;
• Оқушылардың сабаққа деген қызығушылықтарын тудыру, өз ойларын айтуға жетелеу, ойлау қабілеттерін дамыту;
• Қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы көреген саясатына оқушылардың назарын аударып, адамгершілікке, елінің, туған жерінің тарихын құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті,баяндау, сұрақ-жауап, ККК

Көрнекілік:карта

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

• Хақназар ханның тұсында хандықтың жаңдайы қандай болды?
• Хақназар ханды неліктен «қазақ-қырғыз ханы» деп атайды?
• Жоңғарлар деп кімдерді атады?
• «Ант беріскен шарттың» мазмұны қалай аталды?
• Хақназар хан орыс патшасымен қандай қатынаста болды?

Жаңа сабақтың жоспары:

1. Тәуекелдің хан болу қарсаңындағы қазақ хандығын ың жағдайы.
2. Тәуекел ханның сыртқы саясаты
3. Қазақ-өзбек қатынастары
4. Тәуекел ханның Орыс мемлекетімен байланыс орнатуы.

• Оқушыларды «ККК» әдісі бойынша

• Тарихшы
• Математик
• Суретші
• Әдебиетші
• Географтар етіп бөліп осы тақырыпты өз мамандықтары бойынша талдау, саралау, зерттеу тапсырылады. 1-2 оқушы қорытындылап, сараптайды.

Сабақты бекіту:

• Тәуекел хан өзбек ханының қайсысына қарсы соғысты?
• Тәуекел ханның «ант беріскен шартты» бұзу себебі неде?
• Қай ел қазақтарға «оқ ататын» қару беруге уәде етті?
• Тәуекел ханның Ресейге қойған талаптары неге орынладмады?
• Тәуекел хан қай жерде қайтыс болды?

Бағалау:

Үйге тапсырма: 39-параграфты оқу. «Тәуекел» атты тақырыпта эссе жазу

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §40. Есім хан (1598-1628)

Сабақтың мақсаты:

• Есім ханның тұсындағы қазақ хандығының жағдайы туралы , Есім ханның заңдары туралы оқушыларды жан-жақты таныстыру;
• Сабақ барысында оқушылардың тарихи танымдық, ойлау, талдау, салыстыру, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
• Хандықтың ішкі және сыртқы саяси жағдайын, Есім хан мен Тұрсын ханның арасындағы алауыздықтың салдарын түсіндіре отырып, оқушыларды ауызбіршілікке, адамгершілікке, Отанын сүюге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік:карта, сызба, суреттер

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

• Тәуекел хан өзбек ханының қайсысына қарсы соғысты?
• Тәуекел ханның «ант беріскен шартты» бұзу себебі неде?
• Қай ел қазақтарға «оқ ататын» қару беруге уәде етті?
• Тәуекел ханның Ресейге қойған талаптары неге орынладмады?
• Тәуекел хан қай жерде қайтыс болды?

Жаңа сабақтың жоспары:

1. Есым ханның сыртқы және ішкі саясаты
2. Есім хан мен Тұрсын хан арасындағы қарама-қайшылықтар
3. Тұрсын ханның бүлігі
4. Есім ханның ескі жолы

• Әдеби деректерге қарағанда Тұрсын ханды Есімнің өзі жазалаған. Ол Марғасқа жыраудың мына өлең жолдарынан көрінеді:

«Ей, қатағанның хан Тұрсын,

Кім арамды ант ұрсын!

Жазықсыз елді еңіретіп,

Жер тәңірісіп жатырсың.

Хан емессің қасқырсың,

Қара албасты басқырсың!

Алтын тақта жатсаң да,

Ажалы жеткен пақырсың!

Сабақты бекіту:

• Есім ханның алғашқы кездегі саяси жағдай қандай болды?
• Бұхар хандығы мен Қазақ хандығының арасындағы талас-тартыс немен аяқталды?
• Есім хан мен Тұрсын хан арасындағы қайшылық неден басталды?
• Тұрсын ханның бүлігі немен аяқталды?
• «Есім ханның ескі жолының» қандай тарихи маңызы болды?
• Тақырыптың тарихи-тәрбиелік маңызын неден байқауға болады?

Бағалау:

Үйге тапсырма: 40-параграфты оқу. «Есім салған ескі жол» атты тақырыпта реферат дайындау.

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §41. Тәуке хан тұсындағы Қазақ хандығы

Сабақтың мақсаты:

• Тәукенің хан болу қарсаңындағы және хандық құрған кезіндегі қазақ хандығының ішкі және сыртқы саяси жағдайы туралы, Тәуке ханның «Жеті Жарғы» заңдары және жасауға қатысқан қазақтың ұлы билері туралы мәліметтермен оқушыларды жан-жақты таныстыру;
• Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи ұғымдарды талдау, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
• Тәуке ханның және ұлы билердің мемлекетті нығайту үшін атқарған қызметтерін көрсете отырып, оқушыларды адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтеп, оның дамуына үлес қосуға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік:карта, билердің суреті

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

• Есім ханның алғашқы кездегі саяси жағдай қандай болды?
• Бұхар хандығы мен Қазақ хандығының арасындағы талас-тартыс немен аяқталды?
• Есім хан мен Тұрсын хан арасындағы қайшылық неден басталды?
• Тұрсын ханның бүлігі немен аяқталды?
• «Есім ханның ескі жолының» қандай тарихи маңызы болды?
• Тақырыптың тарихи-тәрбиелік маңызын неден байқауға болады?

Жаңа сабақтың жоспары:

1. Салқам жәңгір. Орбұлақ шайқасы
2. Тәукенің хан билігіне отыруы.
3. Тәуке ханның тұсындағы қазақ хандығының ішкі және сыртқы жағдайы.
4. «Жеті Жарғы» заңы
5. Ұлы билер

Тәуке хан хандық билікті нығайтты

Сабақты бекіту:

• Қосымша әдебиеттерді пайдалана отырып, жауап беру.

Бағалау:

Үйге тапсырма: §41.

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §42. 7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың мақсаты:

• Қазақ қоғамындағы басқарудың ұлттық жүйесі, ханнық құқықтары және міндеттерімен оқушыларды жан-жақты таныстыру;
• Сабақ барысында оқушылардың тарихи танымдық, ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
• Оқушыларды өз елінің тарихын, тілін, дінін, ұлттық құндылықтарын құрметтеуге, Отанын сүюге, ұлтжандылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті.

Көрнекілік:карта, сызба.

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

• Жәңгір хан елді қалай басқарды?
• «Билер кеңесі» қай жерлерде өткізілді?
• Тәуке хан алдына қандай мақсаттар қойды?

Жаңа сабақтың жоспары:

1. Басқарудың ұлттық жүйесі
2. Қазақ ханы
3. Ханның құқықтары мен міндеттері
4. Халықтың әлеуметтік құрамы

Қазақ ханы

Сабақты бекіту:

• Қазақ қоғамында ұлттық басқару жүйесінің қандай тармақтары бар?
• Қазақ ханы қалай сайланды?
• Қарапайым халықты қандай атаулармен атады?
• Қазақ қоғамында құл мен күңдер болды ма?
• Қазіргі кездегі Қазақстан Республикасының әлеуметтік құрамы қандай?

Бағалау:

Үйге тапсырма: §42. Оқып келу.

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §43. Қазақ халқының ХҮІ-ХҮІІ ғасырлардағы шаруашылығы

Сабақтың мақсаты:

• ХҮІ-ХҮІІ ғасырлардағы шаруашылықтың түрлері мен маусымдық көшу туралы, қолөнердің дамуы мен қалалардың тоқырау себептері туралы оқушыларды жан-жақты таныстыру;
• Сабақ барысында оқушылардың тарихи танымдық, ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
• Оқушыларды өз елінің тарихын, тілін, дінін, ұлттық құндылықтарын құрметтеуге, Отанын сүюге, ұлтжандылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік:карта, суреттер.

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

• Қазақ қоғамында ұлттық басқару жүйесінің қандай тармақтары бар?
• Қазақ ханы қалай сайланды?
• Қарапайым халықты қандай атаулармен атады?
• Қазақ қоғамында құл мен күңдер болды ма?
• Қазіргі кездегі Қазақстан Республикасының әлеуметтік құрамы қандай?

Жаңа сабақтың жоспары:

1. Жартылай көшпелі мал шаруашылығы
2. Маусымдық көшіп қону
3. Қазақ халқының егін шаруашылығы
4. Қазақ халқының қолөнері
5. Қазақ қалалары және олардың тоқырау себептері

Сабақты бекіту:

• Жартылай көшпелі мал шаруашылығы дегенді қалай түсінеміз?
• Маусымды көшіпқонудың қандай пайдасы бар?
• Қазақ қыстауларындағы баспаналар қалай салынды?
• Қазақтар егін шаруашылығымен қай жерлерде айналысты?
• Қазақ қолөнерінің түрлерін атаңдар?
• ХҮІІІ ғ. қалалардың әлсірей бастауына не себеп болды?

Бағалау:

Үйге тапсырма: §43. «Қазақ шаруашылығы» атты тақырыпта эссе жазу.

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §44-45. Қазақ халқының мәдениеті /2 сағат/

Сабақтың мақсаты:

• Оқушыларды ХҮІ-ХҮІІ ғасырлардағы Қазақстанның материалдық және рухани мәдениетімен, олардың жыл мезгілдерін бақылау тәжірибесімен, жерлеу дәстүрімен жан-жақты таныстыру;
• Сабақ барысында оқушылардың тарихи танымдық, ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
• Оқушыларды өз елінің тарихын, тілін, дінін, ұлттық құндылықтарын құрметтеуге, Отанын сүюге, ұлтжандылыққа тәрбиелеу

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік:суреттер, сызба, карта

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

• Жартылай көшпелі мал шаруашылығы дегенді қалай түсінеміз?
• Маусымды көшіпқонудың қандай пайдасы бар?
• Қазақ қыстауларындағы баспаналар қалай салынды?
• Қазақтар егін шаруашылығымен қай жерлерде айналысты?
• Қазақ қолөнерінің түрлерін атаңдар?
• ХҮІІІ ғ. қалалардың әлсірей бастауына не себеп болды?

Жаңа сабақтың жоспары:

1. Материалдық мәдениет

• Қазақтарда тұрғын үйдің екі түрі болды. Жаздыкүні жеңіл киіз үйлерде тұрса, қыстыкүні жер үйде, шымнан, балшықтан немесе тастан салынған жылы үйде тұрды. Жазғы үйдің екі түрі болды.
  2. Рухани  халқының жыл мезгілдерін бақылауы
• Халқымызда отбасы-неке қатынастарында құда түсу, қыз ұзату, келін түсіруде ертеден келе жатқан көптеген әдет-ғұрып, кәделер сақталған. Қазақ келіндері «ат тергеу» ғұрпы бойынша үйдің үлкен кішілерінің аттарын атамай, оларға басқаша ат қояды (мырза аға, ерке бала, аппақ қыз т.б.). Мұның өзі қазақ қоғамындағы үлкенді сыйлаудың , құрмет көрсетудің белгісі. Қазақтың қонақжайлылығы да рухани байлығын көрсетеді.

1. Қазақ жерінде ислам дінінің нығаюы.

• Түрік ғалымы Сейби қазақтардан 200 мыңнан астам адамның ислам дінін ұстанғандарын атап өткен. Орта ғасырдың соңғы кезінде, 1558-1560 жылдары Қазақстанда болған ағылшын көпесі А.Дженкинсон қазақтарды «Ислам дініне сенетін халықтар»-деп жазады. Мұның бәрі қазақтар арасында ислам дінінің кең тарағандығын көрсетеді.

2. Жерлеу дәстүрі.

Сабақты бекіту:

• «Мәдениет» ұғымын қалай түсінесің?
• Материалдық мәдениет дегеніміз не?
• Ұлттық материалдық мәдениетке не жатады?
• Рухани мәдениет дегенді қалай түсінесің?
• Ауыз әдебиетінің түрлерін айтып, оның бір түріне талдау жасаңдар
• Ислам дінінің қазақтар арасында таралуының қандай ерекшеліктері болды? Қандай діни жоралғылар ұстанды?

Бағалау:

Үйге тапсырма: §44-45.

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: § 46-47. Қазақ халқының шығармашылық дәстүрі

Сабақтың мақсаты:

• Оқушыларды ХҮ-ХҮІ ғасырлардағы қазақ ақын-жыраулардың шығармашылығы туралы, саз өнері мен музыкалық аспаптармен жан-жақты таныстыра отырып, танымдық түсініктерін қалыптастыру;
• Сабақ барысында оқушылардың тарихи танымдық, ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
• Оқушыларды өз елінің тарихын, тілін, дінін, ұлттық құндылықтарын құрметтеуге, Отанын сүюге, ұлтжандылыққа тәрбиелеу

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік:суреттер, сызба, карта

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

• «Мәдениет» ұғымын қалай түсінесің?
• Материалдық мәдениет дегеніміз не?
• Ұлттық материалдық мәдениетке не жатады?
• Рухани мәдениет дегенді қалай түсінесің?
• Ауыз әдебиетінің түрлерін айтып, оның бір түріне талдау жасаңдар
• Ислам дінінің қазақтар арасында таралуының қандай ерекшеліктері болды? Қандай діни жоралғылар ұстанды?

Жаңа сабақтың жоспары:

1. Жыраулар поэзиясы

• Сыпыра жырау
• Асан қайғы
• Қазтуған жырау
• Қотан ақын
• Доспанбет жырау
• Шалкиіз жырау
• Жиембет жырау
• Марғасқа жырау
• Ақтанберді жырау
• Бұқар жырау

2. Саз өнері
3. Қазақтың музыкалық аспаптары

• Жетіген
• Шертер
• Домбыра
• Қобыздаңғыра
• Дауылпаз
• Шыңдауыл
• Дабыл
• Асатаяқ

Сабақты бекіту:

• ХҮ ғасырдағы ақын-жырауларды ата
• Жыраулар деп кімдерді айтамыз, олардың ақындардан айырмасы қандай?
• ХҮІ ғасырдағы ақын-жыраулардан кімдерді білесің?
• ХҮІІ-ХҮІІІ ғасырдағы ақын-жыраулар?
• Саз өнері қай кездендами бастады?
• Шетел ғалымары қазақ халқының саз өнеріне қандай баға берді?
• Қазақтың саз аспаптарының түрлерін атап беріңдер.

Бағалау:

Үйге тапсырма: §46-47.

9-сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: § 40. Экономикалық даму: Нарықтық қатынастардың орнығуы

Сабақтың мақсаты:                                                                                                    

Экономикалық даму: Нарықтық қатынастардың орнығуы туралы түсінік беру;

Белсенділігін арттырып, тарихқа қызықтыру білімдерін жетілдіру;                                   

Тарихи санасы қалыптасқан, Отанын шексіз сүйетін,   ұлттық рухы жоғары, шығармашыл жеке тұлға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік: карта, сызба

Сабақтың жоспары          І.   Ұйымдастыру кезеңі

                                              ІІ.  Үй тапсырмасын сұрау

                                              III.  Жаңа сабақтың жоспары

1.  Сабақты бекіту:
2.  Баға
3.  Үй  тапсырмасы

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау,
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үйтапсырмасынсұрау:                                                                      

1. Тәуелсіздіктің негізгі ұстанымдары туралы әңгімелеңдер?
2. Тәуелсіздік туралы заңы қашан қабылданды? 3.Қазақстанның мемлекеттік жаңа рәміздері қашан қабылданды?
3. 1993 жылғы Конститутцияның құрылымы туралы айтыңдар?                                                                     
4. Жоғарғы Кеңес не себепті өзін-өзі таратты?                                

Жаңа сабақтың жоспары:                                                                                          

1.Экономикалық саясаттың мәні                                                                                                         

2. Қарама-қайшылықты даму                                                                                  

3. Ұлттық валютаның айналысқа енгізілуі                                                                                                                           

Сабақты   бекіту:

• «Иә-жоқ»
• Пресс конференция
• БҮҮ

1.Инфляция дегеніміз не?                                                                                                                         

2. Лизинг дегенді қалай түсінесіңдер?                                                                   

3.  Республика аумағында бағаны босату туралы жарлық қашан шықты?              

4.  Мемлекет меншігінен алу мен жеке меншікке беру дегеніміз не?                            

5.  Ұлттық валюта Тенге қашан айналымға енгізілді?

Бағалау:                                                                                                         

Үйге тапсырма: : § 40. Экономикалық даму: Нарықтық қатынастардың орнығуы

10 сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §1.  Ежелгі тас дәуірі

Сабақтың мақсаты:

• Жер бетіндегі алғашқы адамдардың пайда болуы мен дамуына тоқтала отырып, Қазақстан жеріндегі ежелгі тас дәуірі кезеңдерінің ерекшеліктерін көрсету.
• Оқушылардың өздігінен жұмыс істеуі арқылы олардың ой-өрісін дамытып, өзіне деген сенімін, пәнге деген қызығушылығын арттыру.
• Отанын сүюге, тарихи-мәдени ескерткіштерді қадірлеп, мақтанышпен қарау сезімін ояту.

Сабақтың түрі: Жаңа білімді игеру

Әдісі: интерактивті

Сабақтың көрнекілігі:

1. «Дүние жүзінің саяси картасы».
2. «Қазақстан б.з.б. VII-б.з. VI ғасырларында »картасы
3. «Қазақстан Республикасының саяси картасы».
4. «Адам баласының қалыпты даму кезеңдері»,
5. «Ежелгі тас дәуірі», т.б. тірек-сызбалар.
6. Техникалық құралдар.

 Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

• Өткен жылға материалдарды қайталау.

 Сабақтың жоспары:

1. Адам баласының пайда болуы және оның дамуы.
2. Ежелгі тас дәуірі
3. Орта палеолит
4. Соңғы палеолит
5. Ежелгі тас дәуіріндегі адамдардың қоғамдық құрылымы.

Жаңа материалды түсіндірер алдында оқушыларға «Тас дәуірі», «Ежелгі адамдардың өмірі» деген сөздерді естігенде естеріңе не түседі? Деген сұрақ қойып,оқушы ынтасын сабаққа аударып, олардың бұрынғы алған білімдерін қайта жаңғыртып,   өзім жетелей отырып талдап беремін (2-3 мин). Жауаптарын тақтаға жазуға болады.

    Сабақ жоспарындағы бірінші, екінші мәселелерді түсіндіру барысында дидактикалық материалдарда берілген «Адам баласының қалыпты даму кезеңдері», «Ежелгі тас дәуірі» тірек-сызбаларын пайдаланамын. Бұл оқушылардың есте сақтау қабілетін жаттықтыра түседі. Мәтіннің негізгі мазмұнын жүйелеп беруге мүмкіндік жасайды.

   Сонымен қатар ежелгі адамдар өмірінен алынған, тастан жасалған еңбек құралдарының, т.б. суреттерін пайдаланамын. Картаны да үнемі пайдаланамын.

    Төмендегі сұрақтар арқылы оқушылардың түсінігін байқаймын.

1. Адам баласының алғашқы ата-тегі гомонидтер тұқымына жататын рамапитек қаңқасының қай жерлерден табылғанын картадан көрсетіңдер.
2. Ғалымдар адам баласының біртіндеп дамуын қанша кезеңге бөледі? Оны қалай дәлелдеп отыр?
3. Ежелгі тас дәуірі қанша кезеңге бөлнеді, оларды атап шығыңдар.
4. Ғалымдар Қазақстанның ежелгі тұрғындарын адамның қалыпты дамуының қай кезеңімен сәйкестендіреді, оны немен дәлелдейсіңдер?

Жоспардың үшінші, төртінші мәселелерін оқушыларға бөліп беріп, (мыс: үш топ), төмендегі сұрақтарға жауап дайындайды.

Әр топқа берілетін сұрақтар.

І

1. Орта палеолот кезеңі адамзат дамуының қай кезеңіне сәйкес келеді?
2. Бұл кезеңнің тұрақтары Қазақстанның қай аймақтарынан табылған? Картадан көрсетіңдер.
3. Адамдар құрал жасаудың қандай жаңа тәсілдерін меңгерді?

ІІ

1. Соңғы палеолит кезеңін ғалымдар адамдардың шын мәніндегі тарихи өмірінің басталуы деп не себептен айтқан, дәлелдеңдер?

ІІІ

1. Соңғы палеолит кезеңінде адамдар өмірінде еңбек, аңшылық құралдардың қандай жаңа түрлері мен тәсілдері пайда болды?
2. Осы кезеңде адамдар тұрағын көбінесе қай жерлерге салған, оның себебі қандай?
3. Соңғы палеолит кезеңінің ескерткіштерін археолог ғалымдар Қазақстанның қай аймақтарынан зерттеп әлемге әйгілі етіп отыр?

 Оқушылардың жауаптарын   толықтырып  отырамын. Жоспарда көрсетілген соңғы мәселеде адамдардың қоғамдық құрылысында да алға дамытушылық болғанын, ашель-мустье  кезеңдерінде ұжымдық қатынастың  жаңа түрі пайда болғандығына оқушылардың назарын аудару..

    Алғашқы рулық құрылыс аналық рулық құрылыстың мәнін, ерекшеліктерін ашып,   сабақты қорытындылаймын.

   Пысықтау сұрақтары арқылы сабақты бекітіп, үйге тапсырма беремін.

Бағалау:

Үйге тапсырма: § 1 бойынша сұрақтарға жауап дайындау. Картамен жұмыс.

10 сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы. § 2. Соңғы тас дәуірі

Сабақтың мақсаты:

• Соңғы тас дәуірінің үш кезеңге бөлінетінін, оның ерекшеліктерін, табиғаттағы өзгерістердің адам тіршілігі мен өміріне әкелген жаңалықтарын көрсету.
• Шаруашылық түрлерінің дамуын, алғашқы металл- мысты пайдаланудың зор маңызын түсіндіру. Үш кезеңнің мәдени ескерткіштеріне тоқталып өту.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Сабақтың көрнекілігі:

1. «Қазақстан б.з.б. VII-б.з. VI ғасырларында» картасы
2. «Қазақстан Республикасының саяси картасы».
3. Тірек-сызба, суреттер, кестені пайдалану.

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

1. Орта палеолот кезеңі адамзат дамуының қай кезеңіне сәйкес келеді?
2. Бұл кезеңнің тұрақтары Қазақстанның қай аймақтарынан табылған? Картадан көрсетіңдер.
3. Адамдар құрал жасаудың қандай жаңа тәсілдерін меңгерді?

1. Соңғы палеолит кезеңін ғалымдар адамдардың шын мәніндегі тарихи өмірінің басталуы деп не себептен айтқан, дәлелдеңдер?
2. Соңғы палеолит кезеңінде адамдар өмірінде еңбек, аңшылық құралдардың қандай жаңа түрлері мен тәсілдері пайда болды?
3. Осы кезеңде адамдар тұрағын көбінесе қай жерлерге салған, оның себебі қандай?
4. Соңғы палеолит кезеңінің ескерткіштерін археолог ғалымдар Қазақстанның қай аймақтарынан зерттеп әлемге әйгілі етіп отыр?

Сабақтың жоспары:

1. Мезолит
2. Неолит
3. Неолит кезеңінің ескерткіштері
4. Энеолит

Жоспардағы бірінші мәселені түсіндіруде дидактикалық материалдардағы «Соңғы тас  дәуірі»- тірек-сызбасын пайдаланамын. Бұл кезеңнің ерекшелігін, мұздың еріп, еңбек құралдырын дайындаудағы жаңалықты, садақ пен жебенің , сынаның кең түрде қолданылғанын атап өтіп, оқушылардың терең ұғынып, түсініп білуін қадағалау мақсатында  сұрақтар қойып, оқушы білімін бекітіп отырамын.

Екінші мәселені талдауда оқушыларға өзіндік жұмысын жасатамын. Ол үшін төмендегі сұрақтар беріледі, оқушылар өздігінен дайындалып жауап береді. (5-6 минутқа ықшамдау).

1. Неолит кезеңінде адамдардың тас құрал жасауда ең жоғары сатыға жеткенін немен дәлелдей аласыңдар?
2. Неолит кезеңінде адамдардың шаруашылығы мен кәсібінде қандай жаңалықтар болды?
3. Адамдардың қоғамдыры рөлінің арта түскенін  дәлелдеңдер.

Үшінші мәселедегі неолит кезеңінің ескерткіштерін   картаны, кестені , сызбаны пайдалана отырып, түсіндіремын.  Негізгі мазмұнды оқушылар да дәптерлеріне жазып отырады.

Негізгі мазмұн

Жоғарыдағы төртінші мәселе энеолит кезеңі.  Оқушыларға: Адам баласы құрал  жасау үшін алғаш қандай металл пайладанған?-деген сұрақ қоя отырып, оқушы назарын аударып, пікір алысамын. Сонымен қоса мыстан жасалған құралдырдың тастан жасалған құралдарды толық ысыстырып шығара алмағанын атап көрсетемін.

Бұл кезеңнің  мәдени ескерткіші Ботай мәдениетіне жан-жақты тоқталып кетемін.

Археологиялық зерттеулер энеолит  кезеңі мәдениетінің Қазақстанның басқа да аймақтарынан кездесетінін картаны пайдалана отырып түсіндіріп, сабақты қорытындылаймын.

Бекіту:

• Соңғы тас дәуірінің кезеңдерінің хронологиясын анықтап, қысқаша айтып беріңдер.
• Мезолит кезеңі адам өміріне қандай жаңалықтар алып келді?
• Мезолит кезеңінің тұрақтары қай жерден табылды, олардың өздеріне тән ерекшеліктері қандай?
• Неолит кезеңі адам өміріне қандай өзгерістер алып келді?
• Ботай мәдениеті туралы не білесіңдер?

Бағалау:

Үйге тапсырма:

1. 2 соңындағы сұрақтарға ауызша жауап дайындау.
2. Соңғы тас дәуірі кезеңінің ерекшеліктері деген кестені толтыруға беру. (дидактикалық материалдардан алып беру).

10 сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: § 3-4. Қола дәуіріндегі Қазақстанның археологиялық ескерткіштері

Сабақтың мақсаты:

• Қола дәуірі туралы түсінік бере отырып, б.з.б. 2-мыңжылдықтың соңы мен 1-мыңжылдықтың басында далалық өңірде көшпелі мал шаруашылығының дами бастағынын көрсету.
• Адамдардың қоғамдық қатынастырының өзгеруіне, бұл кезеңнің зерттеген мәдени ескерткештеріне тоқталу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Сабақтың көрнекілігі:

1. «Қазақстан Республикасының саяси картасы».
2. Тірек-сызба, суреттер, кестені пайдалану.

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

Көрнекілікке карта, суреттер, сызба, кесте пайдалану.

Үй тапсырмасын сұрау:

1. Соңғы тас дәуірінің кезеңдерінің хронологиясын анықтап, қысқаша айтып беріңдер.
2. Мезолит кезеңі адам өміріне қандай жаңалықтар алып келді?
3. Мезолит кезеңінің тұрақтары қай жерден табылды, олардың өздеріне тән ерекшеліктері қандай?
4. Неолит кезеңі адам өміріне қандай өзгерістер алып келді?
5. Ботай мәдениеті туралы не білесіңдер?

Сабақтың жоспары:

1. Қола дәуірі туралы түсінік және оның ерекшеліктері
2. Андронов және Беғазы-Дәндібай мәдениетінің зерттелуі
3. Орталық Қазақстандағы ру-тайпаларының қола дәуіріндегі ескерткіштері.
4. Солтүстік және Батыс Қазақстан ру-тайпаларының археологиялық ескерткіштері
5. Шығыс Қазақстан ру-тайпаларының қола дәуіріндегі есерткіштері
6. Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу ру-тайпаларының археологиялық ескерткіштері

Оқушылардың назарын бұл кезде өмір сүрген тайпалардың металлургия мамандығын жақсы меңгергендігіне, қола еңбек құралы мен қару-жарақ жасаудың негізгі шикізат көзі болғандығына аударып, бұл кезеңдегі шаруашылықтың даму ерекшеліктерін, қоғамдық қатынастағы өзгерістерді атап өтемін.

Оқушылардың білімдерін бекіту  мақсатында оқушыларды қатыстыра отырып, төмендегі сызбаны  жасау.

Әрі қарай «Андронов мәдениеті» қай дәуірде қалыптасқан?

• Бұл мәдениетті жасаушы ру-тайпалардың Қазақстанмен қандай байланысы бар?» т.б. сұрақтарды қоя отырып, оқушылардың білім деңгейін таразылап, төмендегі сызбаны пайдалана отырып, жоспардағы екінші мәселені түсіндіремін. Андронов, Беғазы-Дәндібай мәдениетінің құндылығын ащқан археолог-ғалымдар еңбегіне тоқталып қорытындылаймын.

Жоспарда көрсетілген Орталық, Солтүстік, Батыс, Шығыс,  Оңтүстік Қазақстандағы қола дәуірінің ескерткіштерін, олардың әр  кезеңінің ерекшеліктеріне тоқталамын.

Сабақты бекіту:

• Қола дәуірі және оның ерекшеліктері туралы не білесіңдер?
• Қоланың пайда болуының адам өмірінде тарихи маңызы қандай?
• Андроном мәдениеті туралы не білесіңдер?
• Беғазы дәндібай мәдениеті Андроном мәдениетінен несімен ерекшеленеді?
• Орталық Қазақстандағы қола дәуірінің ескерткіштері туралы айтып беріңдер.
• Солтүстік және Батыс Қазақстандағы ескерткіштердің ерекшеліктері туралы әңгімелеңдер.
• Шығыс Қазақстандағы ескерткіштердің зерттелу тарихы туралы не білесіңдер?
• Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу аймағындағы ескерткіштердің маңызы неді?

Тірек-сызба

Бағалау:

Үйге тапсырма: §3-4

10 сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: § 5. Қола дәуіріндегі ру-тайпалардың  шаруашылығы, қоғамдық қатынастары және мәдениеті

Сабақтың мақсаты:

• Қола дәуірінде Қазақстан аумағында көшпелі мал шаруашылығының және жер шаруашылығының дами бастағанын түсіндіру.
• Кәсіп түрлерін соның ішінде металл өндіру кәсібін жоғары меңгергенін көрсету. Қола дәуіріндегі қоғамдық қатынас пен діни наным-сенімдердің адам өміріндегі рөліне тоқталу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Сабақтың көрнекілігі:

1. Карта
2. Тірек-сызба, суреттер, кестені пайдалану.

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

Көрнекілік: карта, суреттер, сызба, кесте .

Үй тапсырмасын сұрау:

• Қола дәуірі және оның ерекшеліктері туралы не білесіңдер?
• Қоланың пайда болуының адам өмірінде тарихи маңызы қандай?
• Андронов мәдениеті туралы не білесіңдер?
• Беғазы - Дәндібай мәдениеті Андронов мәдениетінен несімен ерекшеленеді?
• Орталық Қазақстандағы қола дәуірінің ескерткіштері туралы айтып беріңдер.
• Солтүстік және Батыс Қазақстандағы ескерткіштердің ерекшеліктері туралы әңгімелеңдер.
• Шығыс Қазақстандағы ескерткіштердің зерттелу тарихы туралы не білесіңдер?
• Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу аймағындағы ескерткіштердің маңызы неді?

Сабақтың жоспары:

1. Шаруашылықтың дамуы
2. Қола дәуіріндегі металл өндіру
3. Қоныстар мен тұрғын үйлер
4. Үй кәсібі мен қолөнердің дамуы.
5. Қола дәуірі кезіндегі қоғамдық қатынастар
6. Діни нанымдар мен әдет-ғұрыптар

Үшінші

Сабақты бекіту:

• Қола дәуірінде шаруашылықтың қандай түрлері дамыды?
• Қола дәуіріндегі металл өндірудің дамуын неден көреміз?
• Қола дәуіріндегі ру-тайпалар қоныстар мен үй-жай салуда қандай тәсілдерді қолданды?
• Үй-жай кәсібі мен қолөнердің дамуы неге байланысты болды?
• Қола дәуіріндегі қоғамдық қатынастардың дамуын неден байқауға болады?
• Қола дәуірінде діни наным-сенімдердің шығуы неге байланысты болды? Осы наным сенімдердің бізге жеткендері  бар ма?

Бағалау: өзін-өзі

Үйге тапсырма:§5.

10 сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: § 6. Қазақстанда темір дәуірінде өмір сүрген тайпалардың зерттелуі

Сабақтың мақсаты:

• Б.з.б. VIII-VII ғасырларда Қазақстан аймағында мекендеген тайпалар темір құрал-сайман жасай бастағанын, осы кезде өмір сүрген сақ тайпалары туралы ғылыми деректерді, олардың археологиялық ескерткіштерінің зерттелуінің маңызын түсіндіру.
• Бәсекеге барынша қабілетті білімді азамат тәрбиелеу

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Сабақтың көрнекілігі:

1. Карта
2. Тірек-сызба, суреттер, кестені пайдалану.

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

Үй тапсырмасын сұрау:

• Қола дәуірінде шаруашылықтың қандай түрлері дамыды?
• Қола дәуіріндегі металл өндірудің дамуын неден көреміз?
• Қола дәуіріндегі ру-тайпалар қоныстар мен үй-жай салуда қандай тәсілдерді қолданды?
• Үй-жай кәсібі мен қолөнердің дамуы неге байланысты болды?
• Қола дәуіріндегі қоғамдық қатынастардың дамуын неден байқауға болады?
• Қола дәуірінде діни наным-сенімдердің шығуы неге байланысты болды? Осы наным сенімдердің бізге жеткендері  бар ма?

Сабақтың жоспары:

1. Тас дәуіріне сипаттама
2. Жазба деректер
3. Дәуірдің тарихнамасы
4. Сақ тайпаларының археологиялық ескерткіштерінің зерттелуі.

Парсы жазба деректері  бойынша сақ тайпалары үш үлкен тайпаға бөлінеді:

1. Тиграхауда сақтары- шошақ бөрік киген сақтар;
2. Хаомаварга сақтары-хаома сусынын қайнатушылар;
3. Парадарайя сақтары-теңіздің ар жағында тұрушы сақтар.

Бекіту:

• Темір дәуіріне сипаттама беріңдер.
• Сақтар туралы жазба деректер қандай грек, парсы ғалымдары мен философтарын білесіңдер? Олардың қалдырған деректерінен  не білуге болады?
• Сақтар туралы қытай деректері  қандай мағлұматтар береді?
• Анахарсистің әлем философиясындағы алатын орны қандай?

Бағалау: өзін-өзі.

Үйге тапсырма:§6.

10 сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §7. Сақтардың қоғамдық құрылысы және мәдениеті

Сабақтың мақсаты:

• Сақтардың қоғамдық құрылысы, шаруашылығының дамуы, кәсібі, бейнелеу өнерінің дамуы туралы түсіндіру. Діни наным-сенімдерді, антропологиялық зерттеулерді атап өту.
• Бәсекеге барынша қабілетті білімді, адамгершілігі жоғары жеке тұлға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Сабақтың көрнекілігі:

1. Карта
2. Тірек-сызба, суреттер, кестені пайдалану.

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

Көрнекілік: карта, суреттер, сызба, кесте.

Үй тапсырмасын сұрау:

• Темір дәуіріне сипаттама беріңдер.
• Сақтар туралы жазба деректер қандай грек, парсы ғалымдары мен философтарын білесіңдер? Олардың қалдырған деректерінен  не білуге болады?
• Сақтар туралы қытай деректері  қандай мағлұматтар береді?
• Анахарсистің әлем философиясындағы алатын орны қандай?
• Соңғы кезде темір дәуіріне байланысты  қандай жаңалықтар болды?
• Қазақстан жеріндегі темір дәуірінің ескерткіштерінің зерттелуі туралы не білесіңдер?

Сабақтың жоспары:

1. Сақтардың қоғамдық құрылысы
2. Сақ тайпаларының шаруашылығы
3. Қолөнер мен зергерліктің дамуы
4. Бейнелеу өнері
5. Діни наным-сенімдер
6. Сақтардың антропологиялық өзгерістері

«Сақтардың шаруашылығы»,  «Қолөнер мен зергерліктің дамуы» тақырыпшалары негізнде мәтінмен жұмыс жасату. Оқушыларды төрт топқа бөліп, сұрақтар таратылып беріледі. Дайындалуға уақыт беріліп жауап алынады.

І

1. Сақ тайпаларында шаруашылықтың қандай түрлері дамыған? Көшпелі мал аруашылығының екі түрін ажыратып көрсетіңдер.

ІІ

1. Шаруашылықтың, өндіргіш күштердің дамуы қоғамдың әлеуметтік жағдайына қалай әсер етті?
2. Малдың қай түрлері көп өсірілдіЮ Оның тиімді жақтарын айтып беріңдер.

ІІІ

1. Сақтарда қолөнердің қандай түрлері дамыған?
2. Сақ шебері жасаған ерекше бұйым деп нені атауға болады?

IV

1. Сақ шеберлері металл бұйымдар жасаудың қандай тәсілдерін білген?

Сақтардың  діни  наным-сенімдеріне тоқтала отырып, мәтіннің негізгі мазмұнын талдап, дәптерлеріне жазғызу.

• Жерлеу салты;
• Отқа табыну;
• «Көсемдерге сыйыну»,
• Аспан денелеріне сыйыну;
• Анимизм, тотемизм, магия-ежелгі діни ұғымдардың сақталуы.

Сақтардың антропологиялық жағындағы өзгерістеріне тоқталғанда: «Қола дәуіріндегі ру-тайпалар және сақтар алғашқыда еуропеидтік пішінде болып, кейін сақтардың ұрпақтары монғолоидтік пішінге түсе бастауына не себеп болды?»-деген ғалымдардың пікірлерін келтіре отырып, оқушылардың өз ой-пікірлерін  де ортаға салып, талдауға мүмкіндік беру.

Сабақты бекіту:

• Сақтардың қоғамдық құрылысы мен әлеуметтік жағдайлары қандай болған?
• Сақ тайпаларының шаруашылығы туралы археологиялық деректер мен жазба деректерді салыстыра отырып, айтып беріңдер.
• Темір дәуіріндегі қолөнер мен зергерлік туралы не білесіңдер?
• «Аң стилі» дегенді қалай түсінесіңдер?
• Сақтардың діни-нанымдары
• Сақтардың антропологиялық жағынан монғолоидтік пішінге айнала бастауының себебі неді?

Бағалау: өзін өзі

Үйге тапсырма:§7.

10 сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: § 8. Қазақ халқы қалыптасыуының ежелгі және орта ғасырлардағы тарихи кезеңдері

Сабақтың мақсаты:

• Қазақ халқы қалыптасуының еделгі және орта ғасырлардағы тарихи кезеңдері жөнінде оқушыларға толық түсінік беру, ерекшеліктеріне тоқталу.
• Түркі этнонимінің пайда болуы жөнінде тоқтала отырып, түркі тілдес халықтардың қоныстанған аумағыжәне түркі тілдес ұлттардың қалыптасу кезеңдері жөнінде оқушыларға тиянақты білім беру.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Сабақтың көрнекілігі:

1. «Қазақстан Республикасының саяси картасы».
2. Тірек-сызба, суреттер, кестені пайдалану.

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

Көрнекілік: карта, суреттер, сызба .

Үй тапсырмасын сұрау:

• Сақтардың қоғамдық құрылысы мен әлеуметтік жағдайлары қандай болған?
• Сақ тайпаларының шаруашылығы туралы археологиялық деректер мен жазба деректерді салыстыра отырып, айтып беріңдер.
• Темір дәуіріндегі қолөнер мен зергерлік туралы не білесіңдер?
• «Аң стилі» дегенді қалай түсінесіңдер?
• Сақтардың діни-нанымдары
• Сақтардың антропологиялық жағынан монғолоидтік пішінге айнала бастауының себебі неді?

Сабақтың жоспары:

1. Ежелгі ру-тайпаларының этностық дәрежеге жетуі
2. Қазақ халқы негізінің қалыптасуының ерте орта ғасырлардағы тарих кезеңдері
3. Түркі тілдес халықтардың ата-бабасы қоныстанған жерлер. Қазіргі түркі тілдес халықтардың алып жатқан аумағы.
4. Түркі тілдес этностардың қалыптасу кезеңдері

Сабақ жоспарының  бірінші мәселесін мына тірек нүктелері арқылы түсіндіру.

Оқушылардың  тақырыпты қалай түсінгенін тексеру үшін мынадай сұрақтар қою:

1. Этнос сөзінің мағынасын түсіндіріңдер.
2. Антрополог О.Исмағұловтың пікірі бойынша қазақтарда этностық үдеріс қай кезеңде басталды?
3. Соңғы зерттеулерде қазақ халқының тілі түркі тілдес халыққа жататындығын немен дәлелдеуге болады?

Сабақ жоспарының екінші мәселесі бойынша қазақ халқы негізінің қалыптасуының ерте орта ғасырлардағы тарихи кезеңдерінің ерекшеліктеріне тоқталу керек. Яғни, үйсін, қаңлы, ғұн тайпаларының араласуы этностық құрамның антропологиялық және тілдік ерекшеліктеріне едәуір өзгерістер енгізді. Осы ру-тайпалар біздің заманымызға дейінгі қазақ халқының алғашқы этностық негізін  құраған этносаяси қауымдастықтар екенін айту.

Қазіргі түркі тілдес халықтардың алып жатқан аумағы туралы мәселені оқушылардың өз бетімен оқып, төмендегі кестені толтыру ұсынылады. Төменде кестенің дұрыс толтырылған нұсқасы.

Түркі тілдес этностардың қалыптасу кезеңдері деген төртінші мәселені мына кесте арқылы толтыруға болады.

Түркі тілдес халықтардың үш кезеңінің ерекшеліктеріне тоқтала отырып, мынадай негізгі ұғымдармен қорытындылау: XVғасырдың ортасында  түркі және басқа халықтардың күресі  халықтардың бір-бірінен бөлінуіне әкелді. Мысалы, XV ғасырда түрікмен халқы қалыптасты. 1356 жылы әзірбайжан халқы қалыптасты.  XIV-XV ғасырларда Кіші Азия мен Балқан түбегін түркілердің бағындыруына байланысты, Осман империясы құрылды.    Бұл мемлекет түркі тілінде ең көп санды түрік халқын қалыптастырды деп ой түю.

Қазақ этносы халық болып қалыптасуының барысы:

• Төрт мың жылға жуық уақытқа созылды;
• Төрт түрлі тарихи кезеңде тілдік, этностық, антропологиялық, мәдени-тарихи дамуды басынан кешті;
• Сақ, үйсін, қаңлы, қыпшақ, найман сияқты этностық топтар қазақ этносының негізін құрады;
• Осындай тарихи даму кезеңдерін басынан өткізген ру-тайпалар XV ғасырдың басында қазақ халқының қалыптасуына негіз болды.

Сабақты бекіту:

• Қазақ халқының негізін құраған ежелгі тайпалар мен рулар туралы не білесіңдер?
• Қаңлы, үйсін тайпалары қазақ халқының қалыптасуында қандай рөл атқарды?
• Ерте орта ғасырларда қандай этностық өзгерістер болды?
• Орта ғасырларда қандай этностық өзгерістер болды?
• Қазақ халқы өзінің қалыптасу тарихында мәдени-тарихи дамудың қандай кезеңдерін бастан өткізді?
• Қазіргі кездегі түркі тектес халықтардың қалыптасу кезеңдері туралы айтыңдар
• Осман империясының негізінде қандай ірі халық қалыптасты? Оның өзіне тән қандай ерекшеліктер бар?

Бағалау:

Үйге тапсырма

1. 8 соңындағы 5-7 сұрақтарға ауызша дайындалу
2. Қазақ халқы қалыптасуының үш кезеңіне қысқаша сипаттама жазуды тапсыру (қосымша  деректерді, баспасөз материалдарын пайдаланып кеңінен қамтып жазу керек.)

10 сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: § 9. Қазақстан жеріндегі ерте орта ғасырлардағы мемлекеттер (VI-IХ ғғ.)

Сабақтың мақсаты:

• Қазақстан аумағындағы алғашқы мемлекеттерге, олардың қоғамдық құрылымдары мен саяси жағдайларына тоқталу.
• Алған білімін одан әрі дамыту.
• Бәсекеге барынша қабілетті білімді, шығармашыл жеке тұлға қалыптастыру.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Сабақтың көрнекілігі:

1. Карта
2. Тірек-сызба, суреттер, кестені пайдалану.

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

Көрнекілік:  карта, суреттер, сызба.

Үй тапсырмасын сұрау:

• Қазақ халқының негізін құраған ежелгі тайпалар мен рулар туралы не білесіңдер?
• Қаңлы, үйсін тайпалары қазақ халқының қалыптасуында қандай рөл атқарды?
• Ерте орта ғасырларда қандай этностық өзгерістер болды?
• Орта ғасырларда қандай этностық өзгерістер болды?
• Қазақ халқы өзінің қалыптасу тарихында мәдени-тарихи дамудың қандай кезеңдерін бастан өткізді?
• Қазіргі кездегі түркі тектес халықтардың қалыптасу кезеңдері туралы айтыңдар
• Осман империясының негізінде қандай ірі халық қалыптасты? Оның өзіне тән қандай ерекшеліктер бар?

Сабақтың жоспары:

1. Қазақстан аумағындағы алғашқы мемлекеттер.
2. Алғашқы мемлекеттің қоғамдық құрылыстары мен саяси жағдайлары.
3. Алғашқы мемлекеттердің әлеуметтік-экономикалық жағдайлары.

Сабақ жоспарының бірінші мәселесі бойынша хронологияны негізге ала отырып, тірек нүктелері арқылы түсіндіруге болады.

• 552-603 жж.
• Түрік қағанаты империясының құрылуы
• 603-704жж батыс және Шығыс

• Қара түркештер
• 704 ж. Түркеш қағанаты құрылды
• Қытайлар оларға жиі-жиі шабыл жасады

• Қарлұқтар мен арабтар бірігіп Қытайларға 751 жылы Талас өзенінің түбінде соққы берді. Нәтижесінде 756-940 жж. Қарлұқ қағанаты орнады.

Жоспардың  бірінші мәселесі бойынша ІХ ғасырдың соңында: «Оңтүстік Қазақстанда Сырдарияның орта және төменгі ағысында, Арал мен Каспий теңізі аралығында Оғыз мемлекеті, ал Шығыс және Орталық Қазақстанда Қимақ қағанаты құрылған. Сөйтіп, бес ғасыр ішінде Қазақстан аумағында бес мемлекет өмір сүрген»-деп қорытынды жасау.

Жоспардың екінші мәселесін түсіндіру барысында мына кестені пайдалану.

Қаған билігі атадан балаға мұра ретінде қалды.

Қазақ жерінде алған құрылған мемлекеттер Батыс пен Шығыстың арасын байланыстырушы рөл атқарған. Осыны картаны пайдалана отырып түсіндіріп, қазақ жерінде Тараз қаласынан табылған археологиялық қазба жұмыстарының ерекшеліктеріне тоқталу.

Жоспардың үшінші мәселесін оқушылардың өзіне оқытып, мына сұрақтар бойынша жауап беруін және оқыған мәтіндер бойынша жоспар жасауын тапсыру.

1. Оңтүстік және Оңтүстік-Шығыс қазақстанда шаруашылықтың қандай түрлері дамыды?
2. Ыстыкөл аймағынан Оңтүстік Қазақстанға дейін қандай қалалар өркендеп дамыды? Картадан көрсетіңдер.

Сабақты  бекіту:

• ҮІ-ҮІІ ғасырларда Қазақстан аумағында қандай мемлекеттер өмір сүрді? ҮІІІ-ХІ ғасырларда ше?
• Алғашқы мемлекеттер Қазақстанның қай аумағында орналасты?
• Алғашқы мемлекеттердің қоғамдық құрылысы қандай болды?
• Алғашқы мемлекеттер қандай елдермен саяси қарым-қатынастыр жасады.
• Алғашқы мемлекеттердің Оңтүстік-Шығыс Қазақстанда шаруашылықты жүргізудің қандай түрлері болды? Олардың негізгі қайнар көздері не?

Бағалау:

Үйге тапсырма:§9.

Мәтін соңындағы сұрақтарға жауап беру

10-сынып.  Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы:  Қайталау.

Сабақтың мақсаты:

• І тоқсанда өтілген материалдарды қайталай отырып, алған білімдерін пысықтау. Ұлтжанды, білімді жеке тұлға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: қайталау

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік: карта, сызба

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

• ҮІ-ҮІІ ғасырларда Қазақстан аумағында қандай мемлекеттер өмір сүрді? ҮІІІ-ХІ ғасырларда ше?
• Алғашқы мемлекеттер Қазақстанның қай аумағында орналасты?
• Алғашқы мемлекеттердің қоғамдық құрылысы қандай болды?
• Алғашқы мемлекеттер қандай елдермен саяси қарым-қатынастыр жасады.
• Алғашқы мемлекеттердің Оңтүстік-Шығыс Қазақстанда шаруашылықты жүргізудің қандай түрлері болды? Олардың негізгі қайнар көздері не?

Қайталанатын материалдар:

1. Ежелгі тас дәуірі
2. Соңғы тас дәуірі
3. Қола дәуіріндегі Қазақстанның археологиялық ескерткіштері
4. Қола дәуіріндегі ру-тайпалардың  шаруашылығы қоғамдық қатынастары және мәдениеті
5. Қазақстанда темір дәуірінде өмір сүрген тайпалардың зерттелуі
6. Сақтардың қоғамдық құрылысы мен мәдениеті
7. Қазақ халқының қалыптасуының ежелгі және орта ғасырлардағы тарихи кезеңдері
8. Қазақстан жеріндегі ерте орта ғасырлардағы мемлекеттер

Сабақты бекіту:

• «Ия жоқ»
• БҮҮ
• Бетпе-бет
• Венн диаграммасы
• Эрудит

Бағалау:

Үйге тапсырма: § І тоқсан материалдарын қайталау.

10 сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: § 10 Қыпшақ мемлекеті

Сабақтың мақсаты:

• Қыпшақтардың шығу тарихы, этностық құрамы жөнінде оқушыларға толық мағлұмат беру;
• Тарихи санасы қалыптасқан, қызығушылығы жоғары тұлға қалыптастыру;
• Ұлтжанды, білімді азамат тәрбиелеу

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Сабақтың көрнекілігі:

1. «Қазақстан Республикасының саяси картасы».
2. Тірек-сызба, суреттер, кестені пайдалану.

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

Көрнекілік:  карта, суреттер

Үй тапсырмасын сұрау:

• І тоқсан материалдарын қайталау
• «Эрудит» сұрақтар

Сабақты жоспары:

Қыпшақтардың шығу тегі, тарихы

• «Дешті Қыпшақ» сөзінің пайда болуы.
• Қыпшақтардың этностық құрамы

Сабақ жоспарының бірінші мәселесі бойынша  оқулық  мәтінінде келтірілген деректерді басшылыққа ала отырып-қыпшақ тайпасының тегі жергілікті халықтан шыққандығын жете түсіндіру.

Ал қыпшақтардың әуелгі кездегі тарихы жөнінде сабақты түсіндіру барысында мына кестені пайдаланамын

Екінші мәселе бойынша   «Дешті Қыпшақ» сөзінің пайда болуы жөнінде мәтінді оқытып, оқушылардың төмендегі сұрақтарды қою. Картамен жұмыс жасау.

1. « Дешті» сөзі парсы тілінде қандай мағына береді?
2. Мазафатт әл-ғұз» атауы қандай мағына береді?
3. Қай жерлер қай кезден бастап Дешті Қыпшақ деп атала бастады?
4. Қазақстанның ішкі аудандарын мекенлеген қыпшақтар қалай аталды?
5. Шығыс дешті Қыпшақтар мекеніне қандай жерлер жатады?
6. Батыс Дешті Қыпшақтар мекеніне қандай жерлер жатады?

Үшінші мәселені түсіндіру кезінде қыпшақтар құрамына се және яньто тайпалары кіргенін атап өту. Кейіннен ХІ ғасырда, Шығыс Дешті Қыпшақтағы тайпалар этностық құрамы 16 тайпадан, Батыс Дешті Қыпшақ тайпалыры 11 тайпа одағынан тұрғанын, яғни қыпшақ тайпалары қазақ халқының құрамына негізгі тайпа болып кіргеніне баса көңіл бөлу.

Сабақты  бекіту:

• Қыпшақтардың шығу тегі қайдан және қашан бастау алған
• Қыпшақтардың алғашқы кездегі тарихи жағдайы қандай?
• «Қыпшақ» сөзінің пайда болуы және қыпшақтардың тарих сахнасына көтерілуі.
• Қыпшақтардың алғанқы орналасқан жерлерін картадан көрсетіңдер.

Бағалау:

Үйге тапсырма:

1. 10 бойынша сұрақтарға ауызша жауап беру
2. Қосымша деректерді пайдаланып, қыпшақтар жөнінде тарихи шығарма жазу.

11-сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §18. Қазақстанның қоғамдық – саяси өмірі

Сабақтың мақсаты:

• Қазақстанның қоғамдық – саяси өмірі туралы түсінік беру
• Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
• Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

• Елді индустрияландырудың мәні  неде?
• Қазақстандағы индустрияландырудың ерекшеліктері  неде?
• Қазақстандағы индустрияландыру ісіне қатысты  келіспеушіліктерге  өз  пікірлеріңді  білдіріңдер.
• Индустряландыру қазақтың ұлттық  мәдениеті  мен  тіліне  қалай  әсер  еттідеп  ойлайсыңдар?
• Қазақстан өнеркәсібі қалай қалпына келтірілді?
• 1926-1940 жылдары өнеркәсіптің дамығанын нақты мысалдармен көрсетіңдер.
• Түрксіб темір жолының іске қосылуының республика экономикасын дамытудағы маңызы қандай?
• Өнеркәсіптің шапшаң дамуына қандай жағдайлар әсер етті?
• Өнеркәсіпті дамытуда қандай кемшіліктер болды?
• Қазақстан жұмысшылар табы қалай қалыптасты?
• Озаттар мен жаңашылдардан кімдерді білесіңдер, олар еңбекте қандай ерліктер көрсетті?

Жаңа сабақтың жоспары:

1. Социализмнің тоталитарлық, казармалық сипат алуы.
2. Ұлт зиялыларының саяи қудалануы.
3. Сталиндік лагерьлер
4. Қаз АКСР-нің Қазақ Кеңес Социалистік Республикасы болып қайта құрылуы.
5. Қазақ КСР-і құрылуының тарихы маңызы

Сабақты бекіту:

• «БҮҮ» әдісі бойынша

• «Социализм тоталитарлық, казармалық сипат алды» дегенді қалай түсінісіңдер?
• Кеңес билігі түсында қуғын сүргіннің қайталанып отыру себебі неде деп ойлайсыңдар?
• Қаз АКСР-нің одақтас республика болып қайта құрылуының қазақ халқының тарихында қандай маңызы болды?
• Одақтас республиканың мәртебесі және оның Кеңестік жағдайда іс жүзіне асырылу мүмкіндігі туралы ойларыңды ортаға салыңдар.

Бағалау: өзін-өзі

Үйге тапсырма: §18. Қазақстанның қоғамдық – саяси өмірі

11-сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §19. 20-30 жылдардағы Қазақстан мәдениеті.

Сабақтың мақсаты:

• 20-30 жылдардағы Қазақстан мәдениеті туралы түсінік беру;
• Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
• Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

• «Социализм тоталитарлық, казармалық сипат алды» дегенді қалай түсінісіңдер?
• Кеңес билігі түсында қуғын сүргіннің қайталанып отыру себебі неде деп ойлайсыңдар?
• Қаз АКСР-нің одақтас республика болып қайта құрылуының қазақ халқының тарихында қандай маңызы болды?
• Одақтас республиканың мәртебесі және оның Кеңестік жағдайда іс жүзіне асырылу мүмкіндігі туралы ойларыңды ортаға салыңдар.
• «БҮҮ» әдісі бойынша

Жаңа сабақтың жоспары:

1. Мәдени ревалюция
2. Саяси ағарту жүйесі
3. Білім беру жүйесінің қалыптасуы
4. Ғылымның дамуы
5. Кеңестік әдебиеттің қалыптасуы

Сабақты бекіту:

• Мәдени ревалюция дегенді қалай түсінесіңдер?
• Мәдени ревалюцияның міндеттері?
• Сауатсыздықты жою қалай ұйымдастырылды?
• Әліпби қашан өзгертілді?
• ЖОО-да білім алу қанша жыл деп бекітілді?
• Қазақстанды зерттеу қоғамы туралы айтыңдар?
• «БҮҮ» әдісі бойынша

Бағалау: өзін-өзі

Үйге тапсырма: §19. 20-30 жылдардағы Қазақстан мәдениеті.

11-сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §20. Қолданбалы өнер және оның салалары

Сабақтың мақсаты:

         Қолданбалы өнер және оның салалары туралы түсінік беру;

• Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
• Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

• Мәдени ревалюция дегенді қалай түсінесіңдер?
• Мәдени ревалюцияның міндеттері?
• Сауатсыздықты жою қалай ұйымдастырылды?
• Әліпби қашан өзгертілді?
• ЖОО-да білім алу қанша жыл деп бекітілді?
• Қазақстанды зерттеу қоғамы туралы айтыңдар
• «БҮҮ» әдісі бойынша

Жаңа сабақтың жоспары:

1.Қазақстан бейнелеу өнері 

2. Музыка өнері
3. Театр өнері
4. Киноматография

Сабақты бекіту:

• 30 жылдардағы Қазақстанның бейнелеу өнерінде қандай тақырыптарға баса мән берілді?
• Қазақстанда бейнелеу өнері ревалюцияға дейін неге баяу дамыды?
• 1929 жылы «Ленфильм» түсірген кино?
• Бірінші қазақ балеті?
• Суретшілер Одағы қашан құрылды?
• Қазақ мемлекеттік Көркемөнер галереясы қашан ашылды?

Бағалау: өзін-өзі

Үйге тапсырма: §20. Қолданбалы өнер және оның салалары